آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو

هر دو قسمت انتهایی استخوان، از غضروف که بافتی انعطاف‌پذیر است، ساخته شده. آرتروز زانو هم طبق تعرف کلی آرتروز، با ساییدگی و فرسایش غضروف مفصلی زانو شروع می‌شود و علت ابتلا به آن نیز، تغییرات تخریبی (دژنراتیو) غضروف انتهای تحتانی استخوان فمور (ران) و غضروف فوقانی استخوان درشت‌نی است که به تدریج ایجاد می‌شود.

این تخریب تدریجی، به دلیل عدم قرار گیری استخوان‌ها در یک راستا و برداشته شدن فشار از مرکز زانو است؛ به همین دلیل فشار وارده بر غضروف تعدیل نشده و به یک سمت (قسمت داخلی یا خارجی زانو)، فشار بیشتری تحمیل می‌گردد و از همان سمت غضروف زانو، دچار تحلیل و تخریب خواهد شد. بنابراین آرتروز مفصل زانو در دو ناحیه تیبیوفمورال (مفصل بین استخوان ران و ساق) و مفصل کشککی - رانی می‌تواند ایجاد شود.

عوامل زمینه ساز آرتروز زانو

عواملی که موجب ایجاد و سرعت پیشرفت آرتروز زانو خواهند شد، عبارتند از:

• عادات غلطی مانند دوزانو و چهار زانو نشستن، توالت ایرانی و بالا و پایین رفتن مکرر از پله (بخصوص پله‌های با شیب تند)
• شرایط شغلی نامناسب که فشار مضاعف و بدون استراحت به مفصل زانو وارد می‌کند
• ابتلا به بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری عفونی در مفصل و…
• ضربه و فشار ناگهانی به مفصل زانو مانند فشار ناشی از تصادف
• دفورمیتی‌های مفصل زانو (پای ضربدری و پای پرانتزی)
• بیماری نرمی غضروف زیر کشکک (کندرومالاسی)
• پارگی رباط‌ها، منیسک‌ها و کپسول مفصلی زانو
• در رفتگی‌ها و شکستگی‌های درون مفصلی
• منیسک دیسکی شکل و کیست منیسک
• حرکت مفصل زانو به سمت عقب
• بی‌ثباتی زانو به علت شلی رباط‌ها
• بیماری استئوکندریت دیسکان
• عوامل ژنتیکی
• چاقی و آرتروز زانو

چاقی خطر ابتلا به آرتروز زانو و لگن را در مردان افزایش می دهد. مردان چاق اگر می‌خواهند به آرتروز دچار نشوند باید وزن خود را کم کنند.

پژوهشگران در سوئد با بررسی ۲۶۰۰ فرد سالمند متوجه شدند، چاقی، خطر ابتلا به آرتروز زانو را در مردان و زنان افزایش می دهد، اما آرتروز مفصل لگن را فقط در مردان چاق افزایش می‌دهد.

بر پایه یافته‌های این پژوهش، نیاز به تعویض مفصل زانو در افراد چاق به مراتب بیش از افراد دارای وزن طبیعی است. چاقی یکی از شایعترین علل مرگ و میر و معلولیت در افراد است، و تنها راه مقابله با آن اصلاح سبک زندگی است.

رژیم غذایی برای آرتروز زانو

در رعایت رژیم غذایی موارد زیر را در نظر بگیرید:

1. حاوی فیبر بیشتری باشد (فاقد مواد شیمیایی آلوده که باعث ایجاد استرس در بدن می شود)
2. بیشتر میوه‌ها و سبزی‌جات تازه
3. مصرف دانه‌ها و غلات سبوس‌دار
4. مصرف ماهی‌های آب‌های سرد از جمله ماهی آزاد (سالمون)
5. از مصرف چربی‌های اشباع، روغن‌های هیدروژنه یا جامد، غذاهای پرچرب و سرخ کرده و شکر اجتناب کنید، چرا که این مواد غذایی باعث ایجاد اسیدیته بالای محیط داخلی مفاصل شده، و این حالت موجب درد بیشتری در مفاصل و در نتیجه التهابات آنها می‌شود.
6. مصرف میوه، سبزی، غلات کامل (تصفیه نشده وسبوس دار)، آجیل، دانه‌های خوراکی و ماهی باعث کاهش التهاب مفاصل یا آرتروز می‌شوند.
7. گوشت های پرچرب، تخم مرغ، مارگارین، کره، کافئین، الکل، شکر سفید، تنباکو و محصولات لبنی باید از رژیم غذایی حذف شوند.
8. در حدود یک سوم از افرادی که از بیماری آرتریت روماتوئید رنج می‌برند به سولانین‌ها و یا بعضی گیاهان حساس‌اند، که از آن جمله می‌توان سیب زمینی، فلفل‌ها، بادمجان، گوجه فرنگی و تنباکو را نام برد که باید از رژیم غذایی این گروه از افراد حذف گردد.
9. توصیه می شود که حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب در طول روز جهت دفع سموم از بدن مصرف شود.

غذاهای مفید برای آرتروز زانو

میتوان از غذاهای زیر برای آرتروز زانو استفاده نمود:

1. سبزیجات برگ سبز مانند جعفری، شاهی، کرفس ، کلم پیچ
2. هویج
3. جو دو سر، محصولات تهیه شده از گندم
4. محصولات تهیه شده از سویا
5. غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، ارزن، جو، گندم، جوی دو سر و ...
6. ماهی‌های آب‌های سرد مانند ماهی آزاد ساردین، شاه ماهی و ...

غذاهای مضر برای آرتروز زانو

تحقیقات نشان داده که علائم آرتروز، حتی در کسانی که آرتریت روماتوئید دارند، کاهش خواهد یافت، به شرط آن که این افراد با یک رژیم گیاهخواری سازش یابند. این رژیم فاقد غذاهای با منشاء حیوانی به خصوص محصولات لبنی است.

غذاهای مضر برای آرتروز زانو که نباید در این بیماری مصرف شوند، شامل گروه‌های زیر است:

1. مهار کننده‌های جذب کلسیم: گوشت قرمز، لبنیات ، تخم مرغ، جوجه، الکل، قهوه ، شکر تصفیه شده، اکثر شیرینی جات، نمک اضافی
2. غذاهای دارای اگزالات بالا: ریواس، زغال اخته، آلوها ، کنگر، اسفناج
3. غذاهای خانواده گیاهان تاج‌ریزی‌ها: گوجه فرنگی، بادمجان، سیب زمینی، فلفل‌ها، تنباکو
4. غذاهایی که موجب تورم و آب آوردگی می‌شوند‌: گندم سیاه، لبنیات، کلیه چربی‌های حیوانی، مغزها و آجیل‌ها، دانه‌های چرب دار، کره حاصل از دانه‌ها.

با خوردن میوه و سبزی خود را در مقابل آرتروز محافظت کنید

محققان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که با خوردن میوه و سبزی، خود را در مقابل آرتروز محافظت کنید. همچنین نوشیدن یک لیوان آب پرتقال در روز می تواند آرتروز را از شما دور کند.

تحقیقات نشان می دهد که نوع خاصی کاروتن ترکیبی، که غالبا در برخی میوه‌ها و سبزی‌ها یافت می‌شود، می‌تواند عامل این مساله باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد: افرادی که بیشترین مصرف بتا – کریپتوزانتین و زیگزانتین – را داشتند، حدود نصف دیگران در خطر ابتلا به التهاب مفصلی بودند.

محققان می گویند این اطلاعات ثابت کرد که برخی آنتی اکسیدان‌های غذایی، مانند کاروتن‌های بتا کریپتوزانتین و زیگزانتین، و همچنین ویتامین C می توانند افراد را در مقابل آرتروز محافظت کنند.

روش‌های درمان آرتروز زانو

برای درمان آرتروز زانو روش‌های محتلفی وجود دارد که در ادامه بررسی می‌نماییم.

درمان در این بیماری چگونه است؟

معمولا درمان چهار مرحله دارد؛ که در مرحله ی ۱ و ۲ سعی می‌‌شود با استفاده از فیزیوتراپی، ورزش و درمان با میدان مغناطیسی (مگنت ‌تراپی) اوضاع را بهتر کرد.

جالب است بدانید که موثر بودن میدان مغناطیسی در درمان آرتروز زمانی کشف شد، که بیماران مبتلا به سرطان مجبور بودند به مدت ۴ هفته تحت درمان با MRI قرار بگیرند تا پزشکان رشد تومور را در آنها بررسی کنند.

تعجب‌ آور این بود که بعد از یک سال، آن دسته از بیماران که آرتروز هم داشتند، خیلی بهتر شدند. البته درمان‌های دیگری، مثل تزریق اسید هیالورونیک یا استفاده از قرص‌های کندرویتین و گلوکزآمین هم وجود دارد.